DE LANGSTRAAT – Er zijn dit jaar al meer meldingen van mazelen dan in het gehele vorig jaar. In 2024 bedroeg het aantal meldingen van mensen met mazelen 203. Bovendien is er ook een daling van de vaccinatiegraad, ook in De Langstraat. Maar hoe kun je mazelen eigenlijk herkennen? Wat voor invloed heeft een dalende vaccinatiegraad op het aantal besmettingen? En hoe kan de stijging worden ingeperkt?
De redactie sprak met Melanie Bos, arts van GGD Hart voor Brabant, over deze stijging van een van de meest besmettelijke infectieziekten in ons land.
Wat zijn de symptomen van mazelen?
Meestal begint mazelen met hoestklachten, verkoudsheidsklachten, koorts of ontstoken ogen. “Wat typisch is, is dat na een paar dagen huiduitslag van mazelen ontstaat”, vertelt Bos. Meestal begint deze huiduitslag achter de oren. Binnen een aantal dagen breidt zich dit uit via onder meer het gezicht en de borst naar de rest van het lijf. “Na 7 tot 10 dagen gaat dit ook weer weg. Als je het nog nooit gezien hebt, is het lastig om dit goed te herkennen. Dat komt omdat mazelen kan lijken op een aantal andere kinderziektes.” Bovendien is het ook mogelijk dat volwassenen de mazelen krijgen. “De meeste volwassenen worden er niet zo ziek van als de kleine kinderen. Echter kunnen volwassenen die een probleem hebben met hun immuunsysteem er dan wel weer extra ziek van worden. Ook zwangere vrouwen vormen een risicogroep, doordat er bij een mazeleninfectie bij een zwangere risico op vroeggeboorte bestaat.”
Wat is de reden van deze forse stijging?
“We denken dat de dalende vaccinatiegraad hier een grote rol in speelt. We zien in een aantal jaren dat die vaccinatiegraad steeds lager wordt, waardoor met name mensen die niet gevaccineerd zijn mazelen kunnen krijgen”, licht Bos toe. Een tweede factor voor deze stijging is dat er in wereldwijd ook weer meer uitbraken van mazelen zijn. Mensen die het virus in een ander land op lopen, brengen mazelen mee naar Nederland. Volgens Bos steken deze mensen dan weer de ongevaccineerden aan en verspreidt het zich zo binnen een ongevaccineerde groep als een lopend vuurtje. “Het is één van de meest besmettelijke infectieziekten, één persoon met mazelen, kan gemiddeld twaalf tot achttien ongevaccineerde mensen besmetten.”
Wat is het aantal gevallen van mazelen en de vaccinatiegraad in De Langstraat?
“Op dit moment zien we geen stijging van het aantal gevallen van mazelen in De Langstraat gemeenten.” Wel benoemt Bos dat ze een daling ziet in de vaccinatiegraad in de Langstraat, net als eigenlijk in heel Nederland. De vaccinatiegraad is in De Langstraat nog steeds hoog, namelijk tussen de 90 en 92 procent. Mede daardoor valt het aantal besmettingen in De Langstraat nog mee. “De daling van de vaccinatiegraad bestaat nog redelijk kort. Als die nog langer zou doorzetten, heb je straks een hele grote populatie die ongevaccineerd is en mogelijk besmet kan raken.”
Wat moet je doen als je mazelen hebt en wat zijn de complicaties?
“Meestal zien we dat mensen vanzelf weer beter worden. Het is een virus en daartegen geven we meestal geen medicijnen. Het lichaam ruimt een virus over het algemeen zelf op. Antibiotica geven helpt niet.” Wel kun je als het nodig is de symptomen bestrijden, bijvoorbeeld door bij koorts paracetemol of ontstekingsremmers te gebruiken.
Wél vertelt Bos dat er complicaties kunnen optreden. “Zoals oorontstekingen en een ontsteking van de luchtwegen. We zien ook dat kinderen longontstekingen kunnen krijgen van mazelen en zelfs hersenontsteking, ook al is dit wel wat zeldzamer. Bij deze ernstigere complicaties worden kinderen opgenomen in het ziekenhuis. Een enkele keer overlijdt iemand eraan. Dat is ook de reden dat we het belang van vaccineren blijven benoemen, omdat toch een klein deel van de kinderen zo’n hersenontsteking krijgt”, legt Bos uit. “Dit kan zelfs blijvende schade met zich meebrengen.”
Waarom laten minder mensen zich vaccineren?
“Er zijn een aantal factoren waarvan wij denken dat dit meespeelt. Eén daarvan is dat sinds de coronapandemie mensen steeds minder vertrouwen hebben in de overheid.” Daardoor twijfelen mensen volgens Bos over het feit of vaccineren wel goed is. Ook noemt ze dat, doordat nog relatief veel mensen gevaccineerd zijn, ziekten zoals mazelen niet veel meer voorkomen en op het nieuws zijn. De ziekten zijn onbekender geworden voor mensen. Mensen weten niet goed waartegen ze zich laten vaccineren. Tot slot waarschuwt ze voor nog een derde factor die de vaccinatiegraad doet dalen: desinformatie. “Er heeft bijvoorbeeld weleens iemand gezegd, ‘van vaccins krijg je autisme’. Dat is níet waar, maar de verhalen blijven rondgaan op sociale media. Desinformatie is heel lastig om te ontkrachten.”
Hoe kan je mazelen inperken?
Het belangrijkste is dat je jezelf en je kinderen laat vaccineren, benadrukt Bos nogmaals. “Om jezelf te beschermen, maar daarmee dus ook anderen. De mazelenvaccinatie voor kinderen zit opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Daarnaast is het voor mensen die niet gevaccineerd zijn en naar een land gaan waar mazelen heerst, belangrijk je voor de reis te laten vaccineren.'' Zo is er een lijst waar je op kan zien voor elk land of er een verhoogd risico is op mazelen. “Verder is het ook belangrijk wanneer je weet dat je mazelen hebt, dat je niet zomaar naar de huisarts gaat.” Je moet volgens Bos juist telefonisch contact houden. “En dus niet zomaar in de wachtkamer gaan zitten met andere mensen, want dan je hebt dan het risico dat je andere mensen besmet.” Dan kan de huisarts zelf een inschatting maken of de patiënt naar de praktijk moet komen en of er voorzorgsmaatregelen nodig zijn.
Is het mogelijk dat er een pandemie uitbreekt?
Bos verwacht niet dat dat dit zal gebeuren omdat er toch nog steeds een relatief hoge vaccinatiegraad is, zeker in de ontwikkelde landen. In een scenario dat de vaccinatiegraad verder zou dalen, zou mazelen wel voor meer problemen kunnen zorgen. “Het is dan mogelijk dat het op grotere schaal rondgaat dan nu het geval is.''
